Inleiding
In Nederland zijn meer dan 2 miljoen mensen met nek-, rug- en schouderklachten.
Een groot deel daarvan werkt achter een beeldscherm op kantoor of thuis. Deze klachten zijn deels verklaarbaar door een verkeerde ergonomische zithouding en een niet goed ingestelde bureautafel, bureaustoel en overige instellingen van beeldscherm, toetsenbord en muis.
Er is echter meer aan de hand. De afgelopen 8 jaar heb ik mij (Roelof Wobben) intensief bezig gehouden met ergonomisch werkplekadvies aan mensen met genoemde klachten.
Mijn conclusie is dat deze klachten onder andere ontstaan door stress, veroorzaakt door een onbalans. Dit heeft directe gevolgen voor de houding, hartslag en de ademhaling en daarmee op de gezondheid.
Balans belasting en belastbaarheid
Wat komt er gedurende de dag allemaal op je bordje en wat kan je aan? Dat kan op het werk zijn door te veel (of te weinig) of lastige moeilijke taken en opdrachten, onmin met leidinggevende of collega’s, lastige klanten, niet passende werktijden, of andere oorzaken die als belastend gezien kunnen worden. Niet op tijd aan de bel trekken bij de werkgever en aangeven dat het allemaal te veel is, of gaat worden, kan lichamelijke- of geestelijke klachten en verzuim tot gevolg hebben.
Balans Welvaart en Welzijn
We leven in een welvarend land en de meeste mensen hebben het goed. Maar toch voelen we ons soms niet senang. Dat kan bijvoorbeeld komen door financiële problemen, denk aan de energienota, gokken, angst voor wat er in de wereld allemaal aan de hand is, gebruik van alcohol of drugs of ziekte van familieleden (mantelzorg). We gaan maar door en door maar vinden het niet meer echt leuk. Programma’s als “Ik vertrek” worden massaal bekeken omdat we de dromen en wens naar een ander leven zo herkennen.
De werkgever kan hier niet veel aan doen maar het heeft een directie invloed op prestaties en lichamelijke klachten. Bespreekbaar maken is overigens wel zeer aan te bevelen.
Balans werk en privé
Door thuiswerken kunnen zaken als werk en privé door elkaar gaan lopen. Toch maar even de hond uitlaten, boodschappen halen of het gras maaien. Het werk halen we vanavond wel in. Of tijdens het werk gestoord worden door kinderen of huisdieren terwijl je net in een zoommeting of concentratie taak zit.
Sociale media, facebook, twitter en LinkedIn die altijd aanstaan en telkens oppoppen. Algehele stress door kinderen die ook wel eens midden in de nacht ziek zijn of plotseling thuis zijn door uitval van leerkrachten. De kans bestaat dat we ons verliezen in werk om de zorgen maar even te vergeten. Of nog erger de zorgen en spanningen niet willen voelen en deze verdoven door hard werken, alcohol, overmatig eten, harde muziek of geestverruimende middelen.
Natuurlijke reactie van het lichaam bij stress
Het lichaam reageert volkomen autonoom, zeg maar automatisch, op signalen die het via de hersenen ontvangt. Stressvolle situaties bestaan al zolang de mensheid bestaat. Zorgen dat er eten op de plank komt betekende vaak jagen. Conflicten en oorlogen. Gevaar door wilde dieren of zorgen voor onderdak tegen de weersomstandigheden. Fysiek is ons lichaam een waar wonder. Gaan we rennen om te jagen dan stroomt de adrenaline, gaat de hartslag omhoog en past de ademhaling zich aan om de spieren van zuurstofrijk bloed te voorzien.
Worden we bedreigt en ontstaat angst, dan gaan we in een stand van alertheid om te kunnen vechten of vluchten. In het ergste geval verkrampen we en kunnen we letterlijk geen stap meer zetten.
Na de inspanningen ontstaat rust en herstellen hartslag en ademhaling zich weer zonder dat we daar iets voor hoeven te doen.
De ademhaling en hartslag zijn automatisch in evenwicht voor de taken die we te doen hebben.
Bij sporten of zware arbeid meer activiteit van het hart en de ademhaling dan in rust. Gemiddeld ademen we 20.000 tot 25.000 keer per dag zonder dat we daar bewust mee bezig zijn.
Gevolgen van langdurige onbalans
In de huidige tijd waar we niet meer jagen op dieren maar op jacht gaan naar kiloknallers en alleen nog maar “hamsteren” om te kunnen eten, beschikken we nog steeds over dezelfde automatische mechanismen die onze ademhaling en hartslag regelen en onze stress reguleren.
Stress is nu geen gevolg meer van reële dreigingen maar meer het gevolg van allerlei angsten en overbelasting door onbalans zoals eerder beschreven.
Fysiek reageert ons lichaam bij angst en stress zoals het altijd gereageerd heeft, met vecht- of vlucht gedrag of verkramping. Ook de adem en de hartslag reageren dan mee. En daar zit nu net het probleem!
Ons lichaam uit balans
We kunnen stellen dat bij langdurige stress door onbalans een verkeerd signaal aan de hersenen wordt gegeven. Ondanks dat we in rust denken te zijn, we zitten immers stil achter de computer, reageert het lichaam alsof er gevaar is en gaan we over-ademen (te snel) om extra zuurstof in te nemen en gaat de hartslag omhoog. De spieren gaan verkrampen omdat ze denken in actie te moeten komen. De schouders gaan omhoog, de spijsvertering wordt vertraagd en de creativiteit en het oplossend vermogen verminderen omdat er alertheid op de angst ontstaat. Bij echte stress of angst kunnen we vaak niet helder denken.
Vitaliteit en de rol van de ademhaling
Zes keer per minuut actief je gezondheid ondersteunen is het doel, zestien keer per minuut of vaker actief je gezondheid tegenwerken is vaak realiteit. Het heeft allemaal te maken met een goede beheersing van de meest elementaire menselijke vaardigheid: ademhalen.
Hoofdpijn, nervositeit, nek- en schouderklachten, depressieve gevoelens, druk op de borst, misselijkheid, flauwvallen, obstipatie… de lijst met klachten is eindeloos. De oorzaken zijn een te snel ademhalingsritme , een verkeerde ademhalingstechniek met daaraan gekoppeld een hoog hartritme. Hoog tijd om eens aandacht te besteden aan de invloed van de adem op de vitaliteit en het welzijn.
In een zittende houding is het voldoende om circa 6-8 keer per minuut adem te halen. Een rustige ademhaling helpt om ontspannen en geconcentreerd te werken. Wetenschappers ontdekten dat ademen door de neus, vergeleken met ademen door de mond, voor meer synchrone activiteit in de hersenen zorgt. Dit kan kunnen beteken dat ademhalen door de neus dient als een soort van ‘klok’ die activiteit in de hersenen reguleert.
Leestip: het boek verademing
Ademen voor vitaliteit
In vitaliteitsmanagement en stressreductie is een goede beheersing van het ademhalen niet meer weg te denken. Wat kan je doen om je ademhaling te verbeteren? Let eens op de volgende aandachtspunten:
Adempatroon
Je kunt je adempatroon observeren. Beweegt de borstkast veel mee? Is er ook beweging in je buik? Is er een korte adempauze na het uitademen? Alleen al het regelmatig observeren van de ademhaling (zonder deze te willen veranderen) heeft meestal een positieve werking op de ademhaling.
Ademfrequentie
Zoek een rustige plek op om te zitten en zorg dat je een pen en papier paraat hebt. Zet de timer van je telefoon op 60 seconden. Sluit je ogen en teken golven op het papier bij iedere in en uitademing (hoog en laag). Tel het aantal hoge kopjes in de golven als de wekker afgaat.
Ademteug
Hiermee bedoelen we de hoeveelheid lucht die met één inademing het lichaam ingebracht wordt. Dat wordt ook wel de ademteug genoemd. Een normale ademteug is niet te diep in- en uitademen. Uitademen gaat passief, je adem stroomt als het ware vanzelf rustig naar buiten.
Verkeerde zithouding
Een voorovergebogen, ingezakte houding en gespannen spieren beperken de ruimte voor de longen en verstoren een goede ademhaling. Zorg regelmatig voor een gestrekte rug tijdens het zitten. Ga goed tegen de rugleuning zitten of ga even los van de rugleuning zitten. Maak jezelf lang. Check: Is je onderug hol en je bovenrug gestrekt? Zijn je schouders en gezichtspieren ontspannen? Adem rustig door.
Reminders voor oefeningen
Apps, extensies en elektronische agenda’s kunnen ademhalen onder de aandacht houden. Alleen al het regelmatig observeren van de ademhaling geeft positieve effecten.
Ademen voor vitaliteit
Veel mensen ademen verkeerd tijdens het werken voor beeldschermen. Dit neemt met name toe indien de concentratie hoog is. Bewust worden van de ademhaling is een effectieve en doelmatige manier om de vitaliteit te verbeteren, een goede concentratie tijdens werkzaamheden te verhogen en de negatieve effecten van stress tegen te gaan. Aanvullende technieken en methoden om de vitaliteit en inzetbaarheid te verbeteren zullen daarnaast effectief zijn.
Wil je meer weten over deze technieken? Neem eens contact met ons op:
Neem contact op of bel: 0318 – 48 48 54 Ga terug naar het overzicht